Κηφισόδοτος

Όνομα ιστορικών προσώπων. 1. Αθηναίος στρατηγός (5ος αι. π.Χ.). Ο Ξενοφών αναφέρει πως συμμετείχε στη μάχη στους Αιγός Ποταμούς. 2. Κ. ο πρεσβύτερος (5ος-4ος αι. π.Χ.). Γλύπτης. Πιθανότατα ήταν πατέρας του Πραξιτέλη. Κανένα γνήσιο έργο του δεν έχει σωθεί. Από τα πολυάριθμα μαρμάρινα αντίγραφα του κυριότερου γλυπτού του (το χάλκινο σύμπλεγμα της Ειρήνης με τον Πλούτο) έχει σωθεί ένα μαρμάρινο αντίγραφο στη Γλυπτοθήκη του Μονάχου και ένα αντίγραφο του Πλούτου, που βρέθηκε στον Πειραιά και φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών. Η Ειρήνη απεικονιζόταν ως μια μεγάλη γυναικεία μορφή, που κρατούσε στο αριστερό χέρι της τον μικρό Πλούτο. Ήταν τοποθετημένο στην αγορά των Αθηνών και ήταν αφιέρωμα των Αθηναίων μετά τη λήξη κάποιου πολέμου (ίσως μετά τη ναυμαχία της Λευκάδας το 374 π.Χ.) και την ειρήνη Αθηναίων και Σπαρτιατών. Άλλα έργα του, γνωστά από ιστορικές πηγές, ήταν τα μαρμάρινα αγάλματα της Σωτείρας (Άρτεμη) και της προσωποποίησης της πόλης στη Μεγαλόπολη, κατασκευασμένα σε συνεργασία με τον Αθηναίο γλύπτη Ξενοφώντα, με τον οποίο δημιούργησε επίσης ένα σύμπλεγμα της Τύχης με τον Πλούτο. Φημισμένο άγαλμά του ήταν το σύμπλεγμα του Ερμή με τον μικρό Διόνυσο, θέμα που επανέλαβε αργότερα ο Πραξιτέλης. Ο Κ. θεωρήθηκε ένας μεταβατικός γλύπτης· ενώ διατήρησε ορισμένα χαρακτηριστικά του 5ου αι., όπως την αυστηρή στάση και πτυχολογία, εισήγαγε τις απαλότερες γραμμές και τις τρυφερότερες εκφράσεις του επόμενου αιώνα. 3. Αθηναίος πολιτικός και ρήτορας (4ος αι. π.Χ.). Καταγόταν από τον δήμο Κεραμέων. Ήταν μέλος της αθηναϊκής πρεσβείας που είχε σταλεί το 371 για τη σύναψη ειρήνης με την Σπάρτη καθώς και στις διαπραγματεύσεις του 369 π.Χ. 4. Κ. ο νεότερος (4ος-3ος αι. π.Χ.). Αθηναίος γλύπτης. Ήταν γιος του Πραξιτέλη. Διατηρούσε εργαστήριο στην Αθήνα μαζί με τον αδελφό του, Τίμαρχο, επίσης γλύπτη, με τον οποίο συνεργάστηκε, όπως αναφέρουν οι πηγές, στην κατασκευή των αγαλμάτων της Ενυούς (για τον ναό του Άρη στην Αθήνα), του Κάδμου, των ξύλινων ανδριάντων του Λυκούργου και των γιων του (στο Ερέχθειο της Ακρόπολης Αθηνών), του μαρμάρινου ανδριάντα του Μένανδρου (στο θέατρο του Διονύσου στην Αθήνα), του βωμού του Διόνυσου στην Κω κ.ά. Σύμφωνα πάντοτε με τις ιστορικές πηγές, ο Κ. συνεργάστηκε και με τον Ευθυκράτη, γιο και μαθητή του Λυσίππου. Το γνωστότερο έργο του ήταν ένα σύμπλεγμα ερωτικού θέματος που βρισκόταν στην Πέργαμο, για το οποίο ο Πλίνιος αποκάλεσε τον καλλιτέχνη «κληρονόμο της τέχνης του Πραξιτέλη». Ο Κ. κατασκεύασε ακόμα αγάλματα της Λητούς, του Ασκληπιού, της Άρτεμης καθώς και μία Αφροδίτη (από την οποία κατάγονται τα γνωστά αντίγραφα της Αφροδίτης των Μεδίκων και της Αφροδίτης του Καπιτωλίου), παραλλαγή της περίφημης Κνιδίας Αφροδίτης του Πραξιτέλη. Ο Κ. χαρακτηρίζεται εκλεκτικός γλύπτης των μετακλασικών χρόνων και συνδύασε την πραξιτέλεια απαλότητα των γραμμών με τις ρεαλιστικές τάσεις και τις συνθετικές διασταυρώσεις των μελών των αγαλμάτων της σχολής του Λυσίππου. Τμήμα μαρμάρινου αντιγράφου του συμπλέγματος της «Ειρήνης με τον Πλούτο», του σημαντικότερου έργου του Κηφισόδοτου του Πρεσβύτερου (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αθήνα).